آیا می‌توان همزمان درخواست فسخ و ابطال قرارداد را در یک دادخواست خواست؟

پیش از آنکه به بررسی امکان طرح همزمان درخواست فسخ و ابطال قرارداد بپردازیم، ضروری است که تفاوت‌های بنیادین این دو مفهوم حقوقی را درک کنیم. این دو واژه، با وجود شباهت ظاهری، پیامدهای کاملاً متفاوتی دارند و درک صحیح آن‌ها برای هر کسی که با مسائل قراردادی سروکار دارد، حیاتی است.

فسخ قرارداد به معنای پایان دادن به یک قرارداد صحیح است؛ یعنی توافقی که از ابتدا به درستی و با رعایت تمام شرایط قانونی منعقد شده، اما به دلایلی که در قانون پیش‌بینی شده‌اند (مانند نقض شروط قرارداد) یا با توافق طرفین (اقاله) یا بر اساس شروطی که از قبل در متن قرارداد گنجانده شده‌اند (خیارات)، یکی از طرفین می‌تواند به آن خاتمه دهد. نکته مهم اینجاست که فسخ، اعتبار قرارداد را از زمان فسخ به بعد از بین می‌برد و اثری بر گذشته قرارداد ندارد.

اما ابطال قرارداد به کلی متفاوت است. ابطال به این معناست که قرارداد از همان ابتدا فاقد اعتبار قانونی بوده و هرگز به درستی شکل نگرفته است. دلایل ابطال معمولاً به نقص در ارکان اصلی قرارداد برمی‌گردد؛ مثلاً اگر قصد و رضایت واقعی وجود نداشته باشد، یا یکی از طرفین اهلیت قانونی برای معامله را نداشته باشد (مانند صغیر یا مجنون)، یا موضوع معامله نامعلوم باشد، یا هدف از معامله نامشروع باشد، قرارداد از اساس باطل است. در چنین مواردی، نتیجه ابطال این است که قرارداد از روز اول بی‌اعتبار بوده و هیچ‌گونه اثر حقوقی ایجاد نکرده است؛ گویی هرگز قراردادی وجود نداشته است.

درک این تمایزات اساسی به شما کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات قراردادی، مسیر حقوقی درستی را انتخاب کنید و از پیامدهای ناخواسته جلوگیری نمایید.