در دنیای پیچیده امروز، مسائل حقوقی بخش جدایی ناپذیر زندگی ما شده‌اند. از تنظیم یک قرارداد ساده تا پیگیری یک پرونده پیچیده در دادگاه، نیاز به راهنمایی و تخصص حقوقی امری ضروری است. اما سوالی که برای بسیاری پیش می‌آید این است که چه زمانی باید به سراغ “وکیل” برویم و چه زمانی خدمات یک “مشاوره حقوقی” برای ما کافی است؟ آیا این دو عنوان شغلی یکسان هستند یا تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ ندانستن تفاوت وکیل با مشاور حقوقی می‌تواند منجر به انتخاب اشتباه، اتلاف وقت و هزینه شود.
این مقاله به زبان ساده و روان، شما را با تعریف دقیق هر یک از این متخصصان، وظایف، اختیارات و تفاوت‌های کلیدی آن‌ها آشنا می‌کند. هدف وکیل دادمان این است که شما با دیدی باز و اطلاعات کامل، بهترین تصمیم را برای حل مسائل حقوقی خود بگیرید. با ما همراه باشید تا یک بار برای همیشه به پاسخ سوالات خود در این زمینه برسید و بفهمید کدام متخصص گره از کار شما باز خواهد کرد.
وکیل کیست؟
وقتی صحبت از “وکیل” می‌شود، اغلب تصویر فردی در ذهن نقش می‌بندد که در دادگاه از حقوق موکل خود دفاع می‌کند. این تصویر تا حد زیادی درست است، اما وظایف وکیل فراتر از این‌هاست.
- وکیل پایه یک دادگستری: متخصص حضور در دادگاه در ایران، شخصی که به طور رسمی می‌تواند در محاکم قضایی از طرف اشخاص حقیقی یا حقوقی دفاع کند، “وکیل پایه یک دادگستری” نامیده می‌شود. این افراد پس از گذراندن دوره کارشناسی یا بالاتر در رشته حقوق، در آزمون بسیار رقابتی کانون وکلای دادگستری یا مرکز وکلای قوه قضاییه پذیرفته می‌شوند. پس از قبولی، دوره کارآموزی وکالت را با موفقیت طی کرده و سپس پروانه وکالت دریافت می‌کنند.
- صلاحیت و پروانه وکالت: مهم‌ترین ویژگی یک وکیل، داشتن “پروانه وکالت” معتبر است. این پروانه به او اجازه می‌دهد تا در تمامی مراجع قضایی (دادگاه‌های عمومی، انقلاب، تجدیدنظر، دیوان عالی کشور، دیوان عدالت اداری) و شبه قضایی به نمایندگی از موکل خود حضور یابد، لایحه بنویسد، دفاع کند و سایر اقدامات قانونی لازم را انجام دهد. بدون این پروانه، هیچ‌کس حق وکالت در دادگاه‌ها را ندارد.
- تخصص‌گرایی وکلا: همانند پزشکان، وکلا نیز می‌توانند در زمینه‌های خاصی متخصص شوند. برخی وکلا در امور خانواده (طلاق، مهریه، حضانت)، برخی در امور کیفری (جرائم)، برخی در امور ملکی (خرید و فروش، اجاره) و برخی دیگر در امور تجاری و شرکت‌ها تخصص دارند. انتخاب وکیل متخصص در زمینه مشکل حقوقی شما، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.
وظایف اصلی وکیل چیست؟
وظایف وکیل بسیار گسترده است و تنها به حضور در دادگاه محدود نمی‌شود. برخی از مهم‌ترین “وظایف وکیل” عبارتند از:
- مشاوره حقوقی: ارائه راهنمایی و مشاوره به موکل در خصوص مسائل قانونی.
- تنظیم اوراق قضایی: نگارش دادخواست، شکواییه، لایحه دفاعیه، اظهارنامه و سایر اوراق قانونی.
- نمایندگی در مذاکرات: حضور در جلسات مذاکره به نمایندگی از موکل برای صلح و سازش یا دستیابی به توافق.
- دفاع در دادگاه: حضور فعال در جلسات دادرسی، ارائه دلایل و مدارک، و دفاع از حقوق موکل.
- پیگیری پرونده: انجام کلیه امور اداری و قانونی لازم برای پیشبرد پرونده در مراجع قضایی.
- تنظیم قراردادها: بررسی، تنظیم و اصلاح انواع قراردادهای حقوقی برای جلوگیری از بروز مشکلات آتی.
چه زمانی به وکیل نیاز داریم؟
به طور کلی، هر زمان که با یک مسئله حقوقی مواجه می‌شوید که نیاز به حضور و دفاع در دادگاه دارد، یا احتمال می‌دهید کار به مراجع قضایی بکشد، باید به یک “وکیل پایه یک دادگستری” مراجعه کنید. برخی از این موقعیت‌ها عبارتند از:
- طرح دعوی علیه شخصی دیگر یا دفاع در برابر دعوای مطرح شده علیه شما.
- مسائل پیچیده کیفری که نیاز به دفاع تخصصی دارد.
- اختلافات ملکی، ارثی، یا خانوادگی که به دادگاه کشیده شده است.
- مطالبات مالی سنگین که از طریق قانونی باید پیگیری شوند.
- نیاز به نمایندگی در دیوان عدالت اداری یا سایر مراجع اختصاصی.
مشاور حقوقی کیست؟
حال به سراغ مشاور حقوقی می‌رویم. مشاور حقوقی فردی است که دارای دانش حقوقی است و به اشخاص حقیقی یا حقوقی مشاوره و راهنمایی قانونی ارائه می‌دهد. اما اصلی ترین تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در چیست؟
یک مشاور حقوقی معمولاً فارغ‌التحصیل رشته حقوق در مقاطع مختلف (کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری) است. این افراد دانش حقوقی لازم برای تحلیل مسائل و ارائه راهکار را دارند، اما لزوماً پروانه وکالت برای حضور در دادگاه‌ها به عنوان نماینده قانونی افراد را ندارند.
- عدم نیاز به پروانه وکالت (در اکثر موارد): برای ارائه مشاوره حقوقی، داشتن پروانه وکالت همیشه الزامی نیست. بسیاری از فارغ‌التحصیلان حقوق به عنوان مشاور در شرکت‌ها، سازمان‌ها یا به صورت مستقل فعالیت می‌کنند. آن‌ها می‌توانند قراردادها را بررسی کنند، در مورد قوانین و مقررات راهنمایی دهند و به مدیریت ریسک‌های حقوقی کمک کنند.
- تمرکز بر پیشگیری: یکی از نقش‌های کلیدی مشاور حقوقی، کمک به پیشگیری از بروز مشکلات قانونی است. آن‌ها با بررسی قراردادها، ارائه راهکارهای قانونی و آگاه‌سازی نسبت به تعهدات و حقوق، به افراد و شرکت‌ها کمک می‌کنند تا از اختلافات و دعاوی احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
- مشاور حقوقی شرکت‌ها: بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ، “مشاور حقوقی شرکت” یا دپارتمان حقوقی دارند. این مشاوران به امور جاری قانونی شرکت، قراردادها، مذاکرات، و رعایت قوانین و مقررات نظارت دارند.
وظایف اصلی مشاور حقوقی چیست؟
وظایف مشاور حقوقی عمدتاً جنبه مشورتی و پیشگیرانه دارد. برخی از این وظایف عبارتند از:
- ارائه مشاوره حقوقی: پاسخ به سوالات حقوقی و ارائه راهنمایی در زمینه‌های مختلف.
- بررسی و تنظیم قراردادها: کمک به تنظیم پیش‌نویس قراردادها، بررسی مفاد قراردادهای پیشنهادی و شناسایی ریسک‌های احتمالی.
- راهنمایی در امور ثبتی و اداری: ارائه مشاوره در خصوص ثبت شرکت، ثبت برند، تغییرات شرکت و سایر امور اداری مرتبط با قوانین.
- تهیه نامه‌ها و مکاتبات حقوقی: کمک به نگارش نامه‌های اداری و حقوقی که جنبه قانونی دارند.
- انجام تحقیقات حقوقی: بررسی قوانین، مقررات و رویه‌های قضایی برای ارائه مشاوره دقیق.
- میانجیگری: در برخی موارد، مشاور حقوقی می‌تواند به عنوان میانجی برای حل اختلافات بین طرفین عمل کند، البته بدون داشتن اختیار رسمی وکیل در دادگاه.
چه زمانی به مشاور حقوقی نیاز داریم؟
اگر به دنبال راهنمایی برای درک بهتر یک موضوع قانونی هستید، می‌خواهید قراردادی را تنظیم یا بررسی کنید، یا نیاز به مشورت برای پیشگیری از مشکلات حقوقی دارید، مراجعه به یک مشاور حقوقی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. برخی از این موقعیت‌ها:
- قبل از امضای هرگونه قرارداد مهم (خرید، فروش، اجاره، مشارکت، استخدام).
- هنگام راه‌اندازی یک کسب و کار جدید و نیاز به آگاهی از قوانین مربوطه.
- برای دریافت مشاوره در مورد حقوق و تکالیف خود در یک رابطه قراردادی.
- برای حل اختلافات جزئی از طریق مذاکره و بدون نیاز به مراجعه به دادگاه.
- نیاز به “مشاوره حقوقی آنلاین” برای سوالات عمومی و کسب اطلاعات اولیه.
مهم: برخی وکلا نیز خدمات مشاوره حقوقی ارائه می‌دهند. در واقع، یک وکیل پایه یک دادگستری همواره صلاحیت ارائه مشاوره حقوقی را نیز داراست.
6 تفاوت وکیل با مشاور حقوقی
اکنون که با تعاریف و وظایف هر یک آشنا شدیم، بیایید به طور دقیق‌تر به “تفاوت وکیل با مشاور حقوقی” بپردازیم. این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید کدام یک برای نیاز شما مناسب‌تر است.
1. تفاوت در صلاحیت و پروانه فعالیت (مهم‌ترین تفاوت)
- وکیل: حتماً باید دارای پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری یا مرکز وکلای قوه قضاییه باشد. این پروانه مجوز رسمی او برای دفاع از موکل در دادگاه‌ها و سایر مراجع قضایی است.
- مشاور حقوقی: لزوماً نیازی به پروانه وکالت ندارد (مگر اینکه بخواهد در دادگاه وکالت کند، که در این صورت دیگر صرفاً مشاور نیست و وکیل محسوب می‌شود). یک فارغ‌التحصیل حقوق می‌تواند به عنوان مشاور فعالیت کند. البته مشاوران حقوقی طبق ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه نیز دارای پروانه مشاوره از قوه قضاییه هستند و می‌توانند در برخی دعاوی وکالت کنند، اما دامنه اختیاراتشان ممکن است با وکیل پایه یک متفاوت باشد. در اینجا منظور ما بیشتر مشاورانی هستند که صرفاً خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهند.
2. تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در حوزه اختیارات و نمایندگی
- وکیل: اختیار کامل برای نمایندگی از طرف موکل در تمام مراحل دادرسی (از ثبت دادخواست تا اجرای حکم) را دارد. او می‌تواند به جای موکل در دادگاه حاضر شود، اسناد را امضا کند و تصمیمات قانونی بگیرد (البته در چارچوب اختیارات تفویض شده از سوی موکل).
- مشاور حقوقی: چنین اختیاری برای نمایندگی در دادگاه ندارد. او نمی‌تواند به جای شما در دادگاه صحبت کند یا لایحه دفاعیه را به عنوان وکیل شما امضا کند. نقش او بیشتر راهنمایی و ارائه طریق است.
3. تفاوت وکیل و مشاور حقوقی در تمرکز اصلی فعالیت
- وکیل: تمرکز اصلی وکیل اغلب بر دعاوی حقوقی، دفاع در پروندههای کیفری و حل و فصل اختلافات از طریق مراجع قضایی است. اگرچه وکیل مشاوره هم می‌دهد، اما بخش عمده کار او درگیر شدن با سیستم قضایی است.
- مشاور حقوقی: تمرکز اصلی مشاور حقوقی بر پیشگیری از بروز اختلاف، تنظیم صحیح روابط قراردادی، ارائه راهکارهای قانونی برای مدیریت امور و ارائه “خدمات حقوقی” مشورتی است. آن‌ها تلاش می‌کنند تا کار به دادگاه و دعوا کشیده نشود.
4. تفاوت در مسئولیت حرفه‌ای
- وکیل: وکیل در قبال موکل خود مسئولیت حرفه‌ای سنگینی دارد. او باید با رعایت موازین قانونی و اخلاق حرفه‌ای، از حقوق موکل خود به بهترین نحو دفاع کند. قصور یا تخلف وکیل می‌تواند منجر به مسئولیت انتظامی و حتی مدنی شود. کانون وکلا و مرکز وکلا بر عملکرد وکلا نظارت دارند.
- مشاور حقوقی: اگرچه مشاور حقوقی نیز باید در ارائه مشاوره خود دقت لازم را داشته باشد و اطلاعات صحیح ارائه دهد، اما چارچوب مسئولیت حرفه‌ای او به اندازه وکیل (که نماینده رسمی در دادگاه است) تعریف شده و سختگیرانه نیست، مگر اینکه در قالب یک قرارداد مشاوره، مسئولیتهای مشخصی برای او تعریف شده باشد.
5. تفاوت وکیل با مشاور حقوقی از نظر هزینه خدمات
- هزینه خدمات وکیل معمولاً بر اساس تعرفه قانونی وکالت تعیین می‌شود، هرچند ممکن است بر اساس توافق با موکل تغییر کند. پیچیدگی پرونده، زمان‌بر بودن آن و تخصص وکیل بر هزینه تأثیر می‌گذارد.
- هزینه مشاوره حقوقی ممکن است ثابت باشد (مثلاً برای یک ساعت مشاوره) یا بر اساس توافق طرفین تعیین شود. این هزینه معمولاً شامل تعرفه رسمی نیست.
6. تفاوت در مسیر تحصیلی و اخذ مجوز فعالیت
وکیل دادگستری تنها پس از گذراندن آزمون وکالت و طی دوره‌ی کارآموزی می‌تواند پروانه وکالت اخذ کرده و به فعالیت رسمی در محاکم قضایی بپردازد. برای وکیل شدن باید:
- دارای مدرک کارشناسی حقوق یا معادل آن باشید.
- در آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری یا مرکز وکلای قوه قضاییه شرکت کرده و قبول شوید.
- یک دوره ۱۸ ماهه کارآموزی طی کنید.
- سپس پروانه رسمی وکالت دریافت کنید.
در مقابل، مشاور حقوقی می‌تواند حتی بدون گذراندن آزمون وکالت، تنها با داشتن مدرک تحصیلی مرتبط، به‌صورت قراردادی یا پروژه‌ای به سازمان‌ها مشاوره دهد. اگرچه برخی مشاوران حقوقی دارای پروانه هم هستند و می‌توانند در دادگاه‌ها نیز نمایندگی حقوقی داشته باشند، اما اخذ مجوز برای ارائه مشاوره حقوقی عمومی الزامی نیست.
نکته کلیدی: مشاور حقوقی قوه قضائیه با مشاور حقوقی آزاد تفاوت دارد؛ برای فعالیت به عنوان مشاور رسمی قوه قضائیه، شرکت در آزمون ویژه و تأیید صلاحیت الزامی است.
جدول مقایسه وکیل و مشاور حقوقی
برای درک بهتر، تفاوت مشاور حقوقی و وکیل را در یک جدول خلاصه می‌کنیم:
| ویژگی اصلی | وکیل دادگستری | مشاور حقوقی |
| حق حضور و دفاع در دادگاه | بله، دارای پروانه وکالت و حق نمایندگی کامل در دادگاه‌ها | خیر، بدون پروانه وکالت این حق را ندارد |
| پروانه فعالیت | بله، پروانه وکالت از کانون وکلا/مرکز وکلا | خیر، معمولاً پروانه رسمی مستقل ندارد (مگر در ساختار سازمانی). |
| مرجع نظارتی | کانون وکلای دادگستری یا مرکز وکلای قوه قضائیه | معمولاً ندارد (نظارت درون سازمانی در صورت استخدام). |
| محدوده فعالیت اصلی | نمایندگی در دادگاه و مشاوره | صرفاً ارائه مشاوره و راهنمایی حقوقی |
| نحوه کسب صلاحیت | قبولی در آزمون، گذراندن کارآموزی و اختبار | داشتن مدرک تحصیلی حقوق |
| مسئولیت حرفه‌ای | مشمول نظامات وکالتی و دارای بیمه مسئولیت حرفه‌ای | مسئولیت محدودتر، معمولاً بدون بیمه مسئولیت مستقل |
آیا وکیل می‌تواند مشاور حقوقی باشد؟ یا بالعکس؟
- وکیل به عنوان مشاور حقوقی: بله، قطعاً. هر وکیل پایه یک دادگستری دانش و صلاحیت لازم برای ارائه مشاوره حقوقی را دارد. در واقع، “مشاوره حقوقی” یکی از اولین و مهم‌ترین خدماتی است که یک وکیل به مراجعین خود ارائه می‌دهد. بسیاری از افراد قبل از هر اقدام قانونی، ابتدا از یک وکیل مشاوره می‌گیرند.
- مشاور حقوقی به عنوان وکیل: خیر، یک مشاور حقوقی (که صرفاً دارای مدرک حقوق است و پروانه وکالت دادگستری ندارد) نمی‌تواند به عنوان وکیل در دادگاه‌ها حاضر شود و از طرف شما دفاع کند. برای انجام امور وکالتی، اخذ پروانه وکالت الزامی است. اگر یک مشاور حقوقی پروانه وکالت بگیرد، آنگاه به عنوان وکیل شناخته می‌شود.
چگونه انتخاب درستی بین وکیل و مشاور حقوقی داشته باشیم؟
انتخاب وکیل یا انتخاب مشاور حقوقی مناسب، گام مهمی در حل مسائل قانونی شماست. برای تصمیم‌گیری صحیح، این سوالات را از خود بپرسید:
1.آیا موضوع من نیاز به حضور در دادگاه دارد یا احتمال دارد به دادگاه کشیده شود؟
- اگر پاسخ مثبت است، قطعاً به وکیل پایه یک دادگستری نیاز دارید.
2. آیا هدف من صرفاً دریافت راهنمایی، بررسی یک قرارداد یا پیشگیری از مشکل است؟
- در این صورت، یک مشاور حقوقی یا یک وکیل برای ارائه مشاوره می‌تواند کافی باشد.
3. آیا با یک نهاد دولتی یا عمومی اختلاف دارم و باید در دیوان عدالت اداری طرح دعوا کنم؟
- به وکیل متخصص در امور دیوان عدالت اداری نیاز دارید.
4. آیا می‌خواهم شرکتی ثبت کنم یا در مورد قوانین تجارت و قراردادهای شرکتی مشاوره بگیرم؟
- یک مشاور حقوقی شرکت یا وکیل متخصص در امور تجاری می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مزایا و معایب شغل وکالت
مزایای شغل وکالت
- درآمد بالا: بسته به مهارت و تجربه، درآمد وکیل می‌تواند بسیار چشمگیر باشد.
- استقلال کاری: وکلا معمولاً مستقل کار می‌کنند و تحت نظارت کارفرما نیستند.
- فرصت کمک به دیگران: دفاع از حقوق افراد، یکی از جنبه‌های انسانی وکالت است.
معایب شغل وکالت
- فشار کاری زیاد: بررسی دقیق پرونده‌ها، جلسات دادگاه و مواجهه با موکلان پرتوقع، کاری پراسترس است.
- استرس شغلی زیاد: مسئولیتهای زیاد و احتمال شکست در پرونده می‌تواند فشار روانی بالایی ایجاد کند.
- رقابت بالا: با افزایش فارغ‌التحصیلان حقوق، بازار وکالت بسیار رقابتی شده است.
- چالش‌برانگیز بودن: برخی پرونده‌ها پیچیده، زمان‌بر و احساسی هستند.
مزایا و معایب شغل مشاور حقوقی
مزایای شغل مشاور حقوقی
- درآمد نسبتاً خوب: به‌ویژه در شرکت‌های خصوصی و بانک‌ها، مشاوران حقوقی درآمد مناسبی دارند.
- فرصت کمک به دیگران: جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی و راهنمایی در تدوین قراردادها.
معایب شغل مشاوره حقوقی
- محدودیت در رشد درآمد: برخلاف وکلا، امکان افزایش چشمگیر درآمد در مدت کوتاه کمتر است.
- وابستگی به کارفرما: اغلب مشاوران تحت قرارداد و دستور کار شرکت‌ها هستند و استقلال شغلی ندارند.
بازار کار وکالت و مشاوره حقوقی در ایران
در ایران، بازار وکالت به شدت اشباع شده و رقابت بالایی دارد، اما وکلا متخصص و متعهد همچنان می‌توانند موفق باشند. به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند:
- دعاوی خانوادگی
- قراردادهای تجاری
- دعاوی ملکی
در مقابل، بازار مشاوره حقوقی در حال رشد است، به‌ویژه در شرکت‌های نوپا، استارتاپ‌ها، بانک‌ها و نهادهای دولتی که نیاز به مشاور دائمی دارند.
وکیل آنلاین و مشاور حقوقی آنلاین:
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، امکان دریافت مشاوره حقوقی آنلاین و حتی برخی خدمات وکالتی به‌صورت وکیل آنلاین نیز فراهم شده است. این خدمات می‌توانند برای دریافت راهنمایی‌های اولیه، پاسخ به سوالات فوری، و در مواردی که امکان مراجعه حضوری وجود ندارد، بسیار مفید باشند. با این حال، برای مسائل پیچیده و پروندههای دادگاهی، همچنان مراجعه حضوری و ارتباط مستقیم با وکیل ارجحیت دارد. در این میان، مرکز وکیل دادمان با بهره‌گیری از وکلای متخصص و ارائه خدمات مشاوره‌ای به‌صورت حضوری و آنلاین، توانسته است پاسخ‌گوی نیازهای متنوع حقوقی افراد در شرایط مختلف باشد.
جمع بندی از تفاوت وکیل و مشاور حقوقی
اصلی ترین تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در داشتن پروانه وکالت و صلاحیت حضور و دفاع در دادگاه است. وکیل، طبق ماده ۶۵۶ قانون مدنی ایران،یعنی وکالت عقدی است که بموجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید و نماینده قانونی شما در مراجع قضایی است و برای حل و فصل دعاوی به کار گرفته می‌شود. مشاور حقوقی، راهنمای شما در فهم مسائل قانونی، تنظیم قراردادها و پیشگیری از بروز مشکلات است و لزوماً نمی‌تواند در دادگاه از شما دفاع کند.
هر دو نقش برای جامعه حقوقی و افراد ضروری هستند. شناخت دقیق وظایف و اختیارات هر یک به شما کمک می‌کند تا در زمان نیاز، فرد مناسب را برای دریافت “خدمات حقوقی” انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که “انتخاب وکیل” یا مشاور آگاه و متخصص، سرمایه‌گذاری برای حفظ حقوق و منافع شماست. امیدواریم این مقاله توانسته باشد به سوالات شما در مورد تفاوت وکیل دادگستری و مشاور حقوقی پاسخ داده و راهنمای جامعی برای شما باشد. در مواجهه با هرگونه مسئله قانونی، درنگ نکنید و از متخصصین این حوزه یاری بجویید.
سوالات متداول
تفاوت اصلی بین وکیل و مشاور حقوقی چیست؟
وکیل مجاز به حضور در دادگاه و دفاع از موکل است، اما مشاور حقوقی بیشتر به ارائه راهکار، تحلیل مسائل حقوقی و تنظیم قرارداد می‌پردازد.
چه زمانی باید به وکیل مراجعه کرد و چه زمانی به مشاور حقوقی؟
برای پروندههای قضایی و دفاع در دادگاه باید به وکیل مراجعه کنید. اما برای مشاوره، پیشگیری از مشکلات حقوقی یا تنظیم قراردادها، مشاور حقوقی گزینه بهتری است.
آیا شرکت‌ها باید از وکیل استفاده کنند یا مشاور حقوقی؟
برای امور روزمره، بررسی قراردادها و پیشگیری از مشکلات، مشاور حقوقی مناسب است. اما در صورت بروز دعوی قضایی، نیاز به وکیل خواهند داشت.
هزینه خدمات وکیل بیشتر است یا مشاور حقوقی؟
معمولاً خدمات وکلا به دلیل تخصص و مسئولیتهای قانونی بالاتر، هزینه بیشتری نسبت به مشاوران حقوقی دارد.